door risiscoop@merel | mrt 2, 2022 | Blogs Risiscoop
Het aantal minderjarigen dat is veroordeeld voor moord, doodslag of poging daartoe is verdubbeld. Hoog tijd dat sociaal professionals zorgvuldiger signaleren rond jongeren in kwetsbare situaties, zeggen buddycoach Aziz Akhath en sociaalwetenschapper en journalist Merel van Dorp van trainingsbureau Risiscoop.
In 2019 werden bijna twee keer zoveel minderjarigen veroordeeld voor moord, doodslag of een poging daartoe als in 2016. In 2019 ging het om 49 minderjarigen, in 2016 om 26. Tot en met november werden in 2021 46 kinderen van 12 tot 17 jaar hiervoor veroordeeld. Dit blijkt uit cijfers van alle Nederlandse rechtbanken die RTL Nieuws opvroeg. Kinderrechters, reclasseringsmedewerkers en andere deskundigen deelden hun zorgen hierover.
‘Slechts een enkeling betuigt spijt’
Aziz Akhath, jarenlang pedagogisch medewerker in een jeugdgevangenis en inmiddels zelfstandig buddycoach, is niet verbaasd over de cijfers. In 2015 waarschuwde hij toenmalig staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Fred Teeven al. ‘Ik zei: let op, de jongeren worden steeds harder. Hetzelfde heb ik in 2019 persoonlijk tegen Hugo de Jonge gezegd.’
Van de vele tientallen jongeren die hij door de jaren heen begeleid heeft en die zware delicten zoals moord of doodslag hebben begaan heeft slechts een enkeling spijt betuigd, zegt Akhath. ‘En dat zijn jongeren waar niet alleen ik maar ook anderen veel tijd en aandacht in hebben gestoken.’
Realistisch zijn
We moeten realistisch zijn, wil Akhath maar zeggen: moord, doodslag of een poging daartoe door een minderjarige is lang niet altijd te voorkomen. ‘In groepen waarin zij zitten is zo’n zwaar delict plegen ontzettend goed voor je status. De verleidingen zijn enorm, met bijvoorbeeld het verheerlijken van wapens op sociale media. En als je geen empathie hebt, verander je waarschijnlijk niet.’
Jeugdgevangenis anders inrichten
Tegelijk zijn jonge kinderen van dertien of veertien jaar vaak nog wel te kneden, maar dan moeten meerdere zaken anders, benadrukt Akhath. ‘Allereerst de jeugdgevangenis zelf, die schrikt niet af. Jongeren zeggen tegen mij dat die plek nu voelt als thuiskomen. Ze zien het als een soort buurthuis of zelfs een speeltuin.’
Jongeren zouden in een jeugdgevangenis waar mogelijk beter gescheiden moeten worden, niet zoals nu de first offenders en zware criminelen bij elkaar, zegt Akhath. ‘Die first offenders kijken tegen de zware criminelen op en leren van hen. Telefoonnummers worden meteen uitgewisseld en vriendschappen zijn snel geboren. De jeugdgevangenis wordt daarmee een leerschool om hogerop te komen.’ Jongeren die echt willen zouden meteen bij elkaar gezet moeten worden, vindt Akhath. ‘Voor een jongere die zich voortdurend niet aan afspraken houdt zou tbs vaker een overweging mogen zijn.’
Beter luisteren naar signalen professionals
Bovendien moet meer ingezet worden op mogelijkheden voor werk en opleiding als een jongere weer de cel uit mag, zegt Akhath. ‘Veel jongeren kiezen ervoor hun straf letterlijk uit te slapen. Dan moeten professionals in de jeugdgevangenis dus nog vaker het gesprek aangaan over wat ze willen betekenen voor de maatschappij. Dat gebeurt nu onvoldoende, mede omdat de professionals die wel hiervoor pleiten niet gehoord worden. Overheden moeten veel beter luisteren naar de signalen over risico’s die deze professionals delen. Gebeurt dat niet, raken we meer jongeren kwijt.’
Knoppen om aan te draaien
Binding met de maatschappij helpt delinquent gedrag voorkomen, voegt journalist en sociaalwetenschapper Merel van Dorp toe. Zij en Akhath geven onder de naam Risiscoop SKJ-geaccrediteerde trainingen om professionals en beleidsmakers meer inzicht te geven in de jeugd en jeugdcriminaliteit. ‘Als jongeren mensen in hun omgeving niet willen teleurstellen, een bijbaan of school belangrijk vinden, en zich betrokken voelen bij de samenleving, helpt dat onwettig gedrag voorkomen. Dit zijn dus belangrijke ‘knoppen’ om aan te proberen te draaien. Zoek het talent van een jongere en zet daarop in.’
Band tussen jongeren en familie
Van Dorp: ‘Als jongeren minder binding met hun ouders en familie voelen, kunnen zij verbinding zoeken buiten hun gezin. Omdat tijdens de puberteit de omgang met en invloed van leeftijdgenoten belangrijker wordt, is de kans groot dat zij veiligheid en verbondenheid zoeken met leeftijdgenoten. Dat kan in één-op-één-vriendschappen, of in groepen – ook problematische groepen. Het is dus belangrijk om als docent, sporttrainer of hulpverlener te kijken of je de band tussen jongeren en hun familie kunt bevorderen – mits familieleden geen negatieve invloed hebben natuurlijk.’
Out of the box denken
Als sociaal werker moet je om deze jongeren nog te kunnen kneden de straatcultuur goed kennen, en bereid zijn juist in de avonden en de weekenden contact te maken met jongeren, zegt Akhath. ‘Ik haal ze op, laat ze in de auto naar muziekclips luisteren en ga vervolgens het gesprek aan over de risico’s van wat in die muziek verheerlijkt wordt. En ik discussieer met ze aan de hand van krantenberichten over moord- en doodslag. Out of the box denken is heel belangrijk. Op LinkedIn plaatste ik een oproep voor een baan van een cliënt. Veel werkgevers zijn huiverig, dus het is vaak een lange zoektocht naar werk voor zo’n jongere. Op deze oproep reageerde tientallen werkgevers.’
Doorvragen
Naast sociaal werkers kan ook de rest van de omgeving rondom de jongere veel betekenen voor preventie van risico- en kwetsbare situaties, zegt Van Dorp. ‘Doorvragen is ontzettend belangrijk. Een ouder vraagt wel waar de jongere geweest is, maar niet waar hij online was. Laat ze jou uitleggen wat ze doen op internet, wat ze leuk vinden en wie. Een docent kan vragen naar de aspiraties van de jongere. Waar wil je zijn over tien jaar? Wil je een huisje, een leuke vriendin, kinderen? Hoe kom je daar dan? En wat kan ervoor zorgen dat je daar niet terechtkomt. Zo kan een trainer een jongere complimenteren met zijn mooie trainingspak, dat kan een aanleiding zijn voor een gesprek.’
Andere jongeren voelen zich onveilig
Ook niet vergeten: de jongeren in een wijk die zich onveilig voelen door het geweld. Van Dorp: ‘Voor de kans om slachtoffer te worden van geweld en criminaliteit maakt het uit in welke buurt een jongere opgroeit. Dit weten we uit Amerikaans en Europees onderzoek. Dat heeft ook te maken met de perceptie van jongeren zelf over hun buurt en met hun manier om met de risico’s in hun buurt om te gaan. Recent Nederlands onderzoek in de multi-etnische buurten met een sociaaleconomisch lage status, in Chicago en Rotterdam, laat zien dat jongens in een groep optrekken om zich veilig te voelen in de buurt. Maar daardoor voelen meiden en andere groepen jongens zich juist bedreigd.’
Positieve manier bezighouden
Van Dorp herkent dit uit eigen onderzoek in Rotterdam vorig jaar, waar een vwo-scholier slachtoffer werd van geweld, terwijl hij zich helemaal niet bezig hield met straatcultuur. ‘Sindsdien voelde hij zich knap onveilig in zijn eigen wijk als hij een groepje jongens zag,’ vertelt ze. ‘Een oplossing kan zijn om groepen jongeren op een positieve manier bezig te houden. ‘Daarom is het zo jammer dat er nauwelijks meer buurthuizen zijn, waar jongeren kunnen rondhangen met een volwassene in de buurt – een jongerenwerker – met wie ze wat mee hebben.’
door risiscoop@merel | jun 15, 2021 | Blogs Risiscoop
Méér jongeren krijgen gevangenisstraf en ze zitten nog langer vast ook! Het nieuws – de NOS onderzocht zelf hoe het zat – verbaast ons. Want strenger straffen werkt niet, weten we al jaren. En hoe langer een jongere of jongvolwassene vastzit, betekent helaas niet hoe beter hij leerde hoe je wel een maatschappelijk geaccepteerd leven leidt.
Minder criminaliteit? Dat is er al!
Politici roepen regelmatig dat strenger straffen nodig is om criminaliteit terug te dringen. Je kunt je überhaupt afvragen of dat nodig is, want de jeugdcriminaliteit is al enorm gedaald de afgelopen jaren. Ja, het is waar: Een klein clubje notoire veelplegers blijft de fout ingaan. En een klein groepje verhardt en verjongt. Maar is de oplossing dan om meer jeugdigen op te sluiten?
Vooroordelen kleuren je beeld (en beoordeling)
Wij vinden van niet. Wij weten van niet. De roep om jonge criminelen vast te zetten is gebaseerd op vooronderstellingen en vooroordelen. In het boek Jeugdige Delinquenten dat Merel van Dorp schreef, kun je lezen wat we stiekem allemaal denken te weten over de achtergronden en redenen van jongeren die delicten plegen. En wat daarvan wél waar is volgens praktijk en wetenschap.
10.000 views voor hulp
Wil je voorkomen dat jongeren de fout in gaan of wederom het verkeerde pad nemen? Help ze dan bijvoorbeeld aan werk of een opleiding die bij hen past. En heel veel mensen willen graag helpen, blijkt! Zo vroeg BuddyCoach Aziz Akhath onlangs om hulp via Linkedin voor een jongen die in de gevangenis had gezeten. Tienduizenden views en tientallen reacties waren het resultaat! Misschien moeten die politici hun oor eens te luister leggen bij deze betrokken burgers…!
In? Nee, uit de cel!
Langer vastzetten, meer jongeren en jongvolwassenen in de cel? Denk daar nog maar eens over na. Of hoor en leer in onze trainingen hoe het écht anders kan, om delinquentie vóór te zijn en recidive te voorkomen!
Illustratie: Marit de Wolf
door risiscoop@merel | mrt 11, 2021 | Blogs Risiscoop
Jonge criminelen verharden en zijn jonger als ze de wet overtreden. Dat is het gevoel bij veel professionals werkzaam met delinquente jongeren. Is dat ook écht zo? Volgens de statistieken daalt de jeugdcriminaliteit immers. Al jaren.
Algemeen
Maar als je het algemene beeld even loslaat en inzoomt op bepaalde plekken, vormen of soorten daders, zie wat er aan de hand is. In een quick scan laten onderzoekers Robby Roks, Henk Ferwerda en Ido Weijers bijzonderheden zien.
Stijging HIC’s
Zo is bij de High Impact Crimes het aantal aangehouden verdachten tussen de 11 en 16 jaar juist gestegen. Is dat het gevolg van de gewelddadige drillraps of toenemende interesse van sommige jongeren in het gangsta-imago? Dat is nog niet duidelijk – wel helder is dat digitalisering de straatcultuur zichtbaarder maakt.
Snitchen
Een invloed van straatcultuur is bijvoorbeeld je beroepen op zwijgrecht en niet willen snitchen. Jeugdprofessionals noemen dat onder meer vaak als teken van verharding. Zo’n houding maakt het ook lastig om een jongere aan te spreken op zijn gedrag en maakt dat professionals vragen zetten bij hoe het zit met het geweten van jeugd.
Steden
De onderzoekers constateren inderdaad dat sommige jongeren verharden en jonger zijn als ze delicten plegen, maar dit vooral aan de hand is in grote steden.
Streetwise
Ook blijkt dat het aantal ernstige delinquenten in omvang gelijk is gebleven en níet – zoals de algemene tendens – is gedaald. Het aantal jeugdige recidivisten is juist licht toegenomen. Dat heeft te maken met streetwise gedrag waarop de omgeving weinig greep krijgt.
Geroutineerd
Verder is voor een selecte groep, vooral jongvolwassen veelplegers, gewelddadige criminaliteit routine geworden. Denk aan beroving, bedreiging, drugs dealen, wapenbezit en ripdeals.
Sleutel
De conclusies uit het onderzoek maken duidelijk dat maatwerk een belangrijke sleutel kan zijn. En het laat zien hoe belangrijk het is om te voorkomen dat jongeren afglijden. Zodat het geen routine wordt in het leven van jongeren. Want we weten allemaal hoe moeilijk gedragsverandering is als je al een tijdje gewend bent iets op een bepaalde manier te doen.
Lees het artikel Verharding van de jeugdcriminaliteit. Het probleem van potentiële doorgroeiers van Ido Weijers, Henk Ferwerda en Robby Roks.
door risiscoop@merel | apr 30, 2020 | Blogs Risiscoop
‘Een verplichting. Zo voelen verjaardagen, etentjes met vrienden of een gepland bioscoopbezoek vaak’, vertrouwt een kennis me toe. ‘Maar nu het niet mág, vanwege corona, verlang ik er juist naar…’
To-do-lijst
Herkenbaar, vind ik. Afspraken met vriendinnen die je weken vooraf vastlegt, met een sluimerend gevoel van beklemming door de almaar volstromende agenda. Weken vooruit weet je al wat je gaat doen, met wie, waar. De oppas is geboekt: nu moet je wel. Sociale interacties als agenda-item en af te vinken op je to-do-lijst.
En nu kan dat dus niet.
Dat is dus waarom iemand vastzetten in de gevangenis een straf is. Een instantie (de rechter, de overheid, ons systeem) bepaalt jouw doen en laten. Niks spontaan, weg bewegingsvrijheid.
Touwtje springen
Dan ben je niet alleen opgesloten: je vóelt je echt opgesloten. In de meeste gevallen weet je wanneer je vrij komt, al is ook dat niet altijd duidelijk (TBS, PIJ-maatregel).
Binnen wat nog wel mag, zoek je naar bewegingsvrijheid – zo stuurde een vriendin (net naar Spanje geëmigreerd en geconfronteerd met een totale lockdown) een foto van zichzelf, touwtje springend op het mini-binnenplaatsje bij haar appartement. Weg van huis mocht alleen nog voor boodschappen, maximaal eens per dag. Even andere koek dan de kilometers die ze normaal in de natuur hardliep.
Geest verruimen
Als die fysieke bewegingsvrijheid niet voldoende bevredigt, zoek je andere vrijheden om de geest te verruimen. Supermarkten signaleren bijvoorbeeld dat de alcoholverkoop is gestegen sinds de coronamaatregelen, vermeldt het Trimbosinstituut op haar site.
Opeens begrijp je dat er toch drugs over de muren van gevangenissen worden gegooid. Je begrijpt de enorme inventiviteit hoe tóch verdovende middelen de gevangenispoorten binnen te krijgen, ondanks het verbod daarop. Het is zoeken naar bewegingsvrijheid. Als het niet fysiek kan, dan mentaal. Je blik verruimen op een andere manier dan met een vergezicht in de natuur.
Gevangenis
Verblijf in een justitiële inrichting is op geen enkele manier te vergelijken met de coronamaatregelen, dat weet ik heus wel.
En toch helpt de situatie van nu misschien een klein beetje invoelen hoeveel impact opsluiten heeft. Op volwassen gedetineerden en op jonge justitiabelen. Ook al zitten de meesten er niet vanwege stinksokken, je vrijheid verliezen is een zware straf. Wetenschappers berekenen dat periodes van gedeeltelijke lockdowns misschien wel jaren nodig zijn (NRC, 6 april 2020). Als eind mei al lang voelt…
Hoe zou jij het ervaren om voor een of meerdere jaren binnen strikte regels beperkt je eigen agenda te mogen invullen?
Buddycoach en pedagogisch werker Aziz Akhath en Merel van Dorp, sociaalwetenschapper en auteur van het boek Jeugdige Delinquenten, bieden interactieve sessies aan over preventie en nazorg rond jeugd, overlast en risicogedrag. Hun motto: meer weten, beter begrijpen, samen aanpakken.
door risiscoop@merel | apr 30, 2020 | Blogs Risiscoop
Jij – of je buurman, want jij zou zoiets nooit doen – bent heus niet de enige. En het is ook heus niet alleen iets van deze gekke coronatijden. Toiletpapier hamsteren gebeurt op grote schaal al jaren. Waar? In de jeugdgevangenis. Vlak voordat jongeren op cel gaan, staat er een rij voor het kantoor in de justitiële jeugdgevangenis (jji). Met rollen wc-papier onder hun arm verschansen de jongeren zich weer in hun ‘kamer’. Je begrijpt vast wat pubers en adolescenten met die stapels papier moeten, als je ’s avonds uren alleen in een kleine ruimte zit.
Chaos maken
Zoals de gekte bij de supermarkten even geleden, zo is er ook daar hysterie als de rollen op zijn. Of als ze niet meer mogen. ‘Ik ga chaos maken als ik niks krijg!’ waarschuwen jongens dan. En ze zetten ook echt de boel op stelten. Waarom ontstaat er zo’n verwoede verzameldrift juist voor wat blaadjes papier?
De baas in het kleine kamertje
Misschien heeft het te maken met een gebrek aan controle en autonomie. Als je de regie kwijt bent, geen grip hebt op wat er buiten je allemaal afspeelt en niet weet wat morgen brengt – dan grijp je elke strohalm aan om een beetje controle te krijgen op de situatie. Dat je je in elk geval de baas voelt over één situatie, als is dat maar in het ‘kleine kamertje’. We verschillen niet zoveel van delinquente jongeren als we misschien dachten. Of nou ja, de buurman verschilt niet zo erg van ze.
Buddycoach en pedagogisch werker Aziz Akhath en Merel van Dorp, sociaalwetenschapper en auteur van het boek Jeugdige Delinquenten, bieden interactieve sessies aan over preventie en nazorg rond jeugd, overlast en risicogedrag. Hun motto: meer weten, beter begrijpen, samen aanpakken.
