Gevangenisverblijf kan juist leiden tot méér recidive, denkt neuropsycholoog Jesse Meijers. Dat komt doordat het vaak een verwaarloosde, prikkelarme omgeving is. En dat is niet erg stimulerend voor het brein – met name niet voor de prefrontale cortex. Als Risiscoop zien we daardoor juist een extra risico voor jongvolwassenen die in detentie belanden, omdat het brein nog ‘rijpt’ tot ongeveer 25 jaar.
Een minder goed werkende prefrontale cortex houdt verband met crimineel en gewelddadig gedrag, is bekend uit divers onderzoek (Meta-analyse Stewart, Chan & Shum, 2011). De prefrontale cortex is betrokken bij plannen, sociaal gedrag, beslissingen nemen en impulsbeheersing. Dit positieve verband heet ook wel de Prefrontal deficit theory . Maar het is níet zo dat je met een hersenscan kunt voorspellen of iemand zich antisociaal gaat gedragen.
Gevangenis sust brein in slaap
Slecht kunnen plannen is ook gerelateerd aan recidive. Interessant is dat uit recent onderzoek (Meijers, 2018*) blijkt dat een verblijf in detentie na drie maanden leidt tot een afname van zelfcontrole en concentratievermogen. Hij mat dit bij gemiddeld 30-jarige mannen met een gemiddeld IQ van 90. Gevangenisverblijf verbetert de executieve functies van gedetineerden dus niet, terwijl dit juist belangrijk is bij het voorkomen van recidive. Wil je werk en een woning vinden, dan zul je immers besluiten moeten nemen en kunnen organiseren.
Te weinig beweging
Meijers stelt dan ook dat de verwaarloosde, prikkelarme omgeving van gevangenisverblijven tot een afname van de executieve functies leidt. Ze bewegen te weinig (de 30-minuten beweegnorm halen ze veelal niet), ze mogen niet autonoom besluiten nemen en krijgen geen mentale uitdaging door werk op niveau of stimulans om bijvoorbeeld te lezen of leren.
Mentaal uitdagen
Als delinquenten van tussen de 16 en 25 in volwassen detentie belanden – terwijl bekend is dat hun prefrontale cortex nog niet is ‘gerijpt’ – kan een prikkelarm verblijf desastreuze gevolgen hebben voor de toekomst, vrezen we als Risiscoop. Ook voor JJI’s zouden we aan de hand van deze bevindingen adviseren niet alleen in te zetten op behandeling, maar ook op: mentale uitdaging.
*Proefschrift Do not restrain the prisoner’s brain, Jesse Meijer (2018)